Պիեռ Կոռնեյլ

Պիեռ Կոռնեյլ; ֆր.՝ Pierre Corneille
Ծնվել է	հունիսի 6, 1606[…]
Ծննդավայր	Ռուան
Վախճանվել է	հոկտեմբերի 1, 1684[…] (78 տարեկան)
Վախճանի վայր	Փարիզ, Ֆրանսիայի թագավորություն
Գերեզման	Eglise de Monceaux-l'Abbaye
Մասնագիտություն	դրամատուրգ, բանաստեղծ, թարգմանիչ, գրող և բանաստեղծ-փաստաբան
Լեզու	ֆրանսերեն
Քաղաքացիություն	Ֆրանսիայի թագավորություն
Կրթություն	Պիեռ Կոռնելի դպրոց
Ժանրեր	տրագիկոմեդիա, ողբերգություն և կատակերգություն
Գրական ուղղություններ	նեոդասականություն
Ուշագրավ աշխատանքներ	Սիդ
Անդամակցություն	Ֆրանսիական ակադեմիա
Ամուսին	épouse de Corneille?
Զավակներ	Pierre Corneille?
	Pierre Corneille Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կոռնել (այլ կիրառումներ)

Պիեռ Կոռնեյլ (ֆր.՝ Pierre Corneille, հունիսի 6, 1606(1606-06-06)^[1]^[2]^[3]^[…], Ռուան^[4]^[5] - հոկտեմբերի 1, 1684(1684-10-01)^[1]^[2]^[3]^[…], Փարիզ, Ֆրանսիայի թագավորություն), ֆրանսիացի դրամատուրգ, համարվում է «ֆրանսիական ողբերգության հայր»։ Ֆրանսիական ակադեմիայի անդամ (1647)։

Կենսագրություն և ստեղծագործություններ

Պիեռ Կոռնեյլը ծնվել է 1606 թվականին Ռուան քաղաքում՝ դատական պաշտոնյայի ընտանիքում։ Ավարտելով ճիզվիտական քոլեջը, ուսումնասիրելով իրավագիտություն և ստանալով փաստաբանի պաշտոն՝ Կոռնեյլը վարել է այն ոչ ուրախությամբ և հաջողությամբ։ Սկսել է գրել կատակերգություններ՝ «Մելիտե» (1629 թվական), 1631-1369 թվականներին՝ «Կլիտանդր», «Դատական սրահ», «Թագավորական հրապարակ», որոնք այժմ մոռացված են, բայց ժամանակին ջերմորեն են ընդունվել հանդիսականների կողմից։ Սկսում է իր ուժերը փորձել նաև ողբերգության մեջ՝ Սենեկայի համանուն պիեսի մոտիվներով գրելով «Մեդեա» պիեսը։

1636 թվականին Կոռնեյլը ստեղծում է «Սիդ» ողբերգությունը (որպես աղբյուր օգտագործել է իսպանացի դրամատուրգ Գիլյեն դե Կաստրոյի պիեսը՝ Էլ Սիդի պատանեկության և սխրանքների մասին), որը մեծ հռչակ է բերում ֆրանսիացի դրամատուրգին՝ թարգմանվելով գերմաներեն, անգլերեն, իտալերեն և այլ լեզուներով։ Ֆրանսիայում տարածվում է մի թևավոր խոսք. «Գեղեցիկ, ինչպես Սիդը»։

Կոռնեյլի փառքը առաջացնում է կարդինալ Ռիշըլյոյի նախանձն ու զայրույթը։ Կարդինալի դրդումով Ֆրանսիական ակադեմիան սկսեց բացահայտել «Սիդ» ողբերգության սխալները և շեղումները «օրենքներից» և ապա խստագույնս դատապարտեց այն։ Դրամատուրգը միառժամանակ լռեց՝ քաշվելով իր ծննդավայր՝ Ռուան։ 1639-1640 թվականներին նա հանդես եկավ նոր հոյակապ ողբերգություններով՝ «Հորացիուս», և «Կիննա». 1643 թվականին գրեց «Պողիկտոսը»։ 1652 թվականին նրա «Պերտարիտ» ողբերգությունը սառը ընդունելության է արժանանում։ Ցնցված Կոռնեյլը յոթ տարով դադարում է նոր ստեղծագործություններ գրելուց և միայն 1659 թվականի հանդես է գալիս «Էդիպոս» ողբերգությամբ։ 1662 թվականին հաստատվում է Փարիզում, շարունակում է գրել, բայց նրա փառքը խամրում է, թուլանում է նրա կերպարների հմայքը, մարում են նրա ստեղծագործական ուժերը։ Նրան փոխարինելու է գալիս մի նոր տաղանդ՝ Ժան Ռասինը։ Կոռնեյլը դադարեց գրել 1674 թվականին և տաս տարի անց՝ 1684 թվականի սեպտեմբերի 30-ին վախճանվեց 78 տարեկան հասակում։

Կոռնեյլի ողբերգությունները տիպիկ կլասիցիստական ողբերգության օրինակ են։ Կոռնեյլը հետևում է կլասիցիստական թատրոնի նորմերին, հատկապես եռամիասնության՝ տեղի, ժամանակի և գործողության միասնության օրենքին, սակայն այն կիրառում է հարաբերականորեն. «Եթե ես շեղվում եմ դրանցից, ապա ամենևին ոչ այն պատճառով, թե չգիտեմ դրանք»։ Երբեմն նա նույնիսկ վիճարկում է այդ օրենքները՝ վկայակոչելով իր ժամանակակիցների համար անառարկելի հեղինակություններին. «Տեղի միասնության վերաբերյալ ես ոչ մի ցուցմունք չեմ գտնվում ոչ Արիստոտելի, ոչ Հորացիուսի մոտ» («Խոհեր եռամիասնության մասին»)։

Կոռնեյլի պիեսները (ամբողջական ցուցակ)

«Մելիտե» (Mélite, 1629)
«Քլիտանդր» (Clitandre (1631)
«Այրի» (La Veuve, 1632)
«Դղյակի պատշգամբասրահը» (La Galerie du Palais, 1633)
«Ընկերակցուհին» (La Suivante, 1634)
«Թագավորական հրապարակ» (La Place royale, 1634)
«Մեդեա» (Médée, 1635)
«Թյուիլրիի պարտեզում խաղացած կատակերգություն» (Comedie de Tuileries, համահեղինակ, 1635)
«Կոմիկական պատրանք» (L’Illusion comique, 1636)
«Սիդ» (Le Cid, 1636, թարգմանվել է հայերեն^[7])
«Հորացիոս» (Horace, 1640)
«Կիննա» (Cinna, 1641)
«Պողիկտոս» (Polyeucte, (1642, թարգմանվել է հայերեն^[7])
«Պոմպեոսի մահը» (La Mort de Pompée, 1644)
«Ստախոսը» (Le Menteur, 1644)
«Ռոդոգունե» (Rodogune, 1644)
«Թեոդորա» (Théodore, 1646)
«Հերակլիոս» (Héraclius, 1647)
«Անդրոմեդե» (Andromède, 1650)
«Դոն Սանչո Արագոնցի» (Don Sanche d’Aragon, 1650)
«Նիկոմեդես» (Nicomède, 1651)
«Պերտարիդե» (Pertharite, 1652)
«Էդիպոս» (Œdipe, 1659)
«Ոսկե գեղմ» (La Toison d’or, 1660)
«Սերտորիոս» (Sertorius, 1662)
«Սոփոնիսբե» (Sophonisbe, 1663)
«Օթոն» (Othon, 1664)
«Ագեսիլաոս» (Agésilas, 1666)
«Աթթիլա» (Attila, 1667)
«Տիտոս և Բերենիկե» (Tite et Bérénice, 1670)
«Պսիքե» (Psyché) (Մոլիերի և Ֆիլիպ Կինոյի հետ համահեղինակությամբ, 1671)
«Պուլքերիա» (Pulchérie, 1672)
«Սուրենա» (Suréna, 1674)

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Nelson R. J. Encyclopædia Britannica
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Internet Broadway Database — 2000.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Корнель Пьер // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1973. — Т. 13 : Конда — Кун. — С. 188—189.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Encyclopédie Larousse en ligne (ֆր.)
↑ Académie française (ֆր.)
↑ ^7,0 ^7,1 Ֆրանսիական կլասիցիզմ։ [Թատերգություն] / Կազմ., խմբ. և թարգմ.՝ Հ.Գ. Բախչինյան; Թարգմ.՝ Ն. Վարդանյան, Ա. Ղազինյան, Ալ. Թոփչյան; ԵՊՀ. - Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1982. - 464 էջ։ դիմանկ. ; 22 սմ. - (Ուսանողի գրադարան) - Սիդ - Պոլիկտոս - Դոն Ժուան կամ քարե հյուրը - Միզանտրոպ - Ֆեդրա - Քերթողական արվեստ Կենսագրականներ և ծանոթագր.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պիեռ Կոռնեյլ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 603)։

[_cfd71056cb01078b-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_fd4f61410b28c592-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Nelson R. J. Encyclopædia Britannica

[_68a2ea2937232fa5-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Internet Broadway Database — 2000.

[_dd8342601f985c0d-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Корнель Пьер // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1973. — Т. 13 : Конда — Кун. — С. 188—189.

[_b89c69f1ad8350c6-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Encyclopédie Larousse en ligne (ֆր.)

[_ac8208c222cd6b1c-6] Académie française (ֆր.)

[ReferenceA-7] 7,0 ^7,1 Ֆրանսիական կլասիցիզմ։ [Թատերգություն] / Կազմ., խմբ. և թարգմ.՝ Հ.Գ. Բախչինյան; Թարգմ.՝ Ն. Վարդանյան, Ա. Ղազինյան, Ալ. Թոփչյան; ԵՊՀ. - Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1982. - 464 էջ։ դիմանկ. ; 22 սմ. - (Ուսանողի գրադարան) - Սիդ - Պոլիկտոս - Դոն Ժուան կամ քարե հյուրը - Միզանտրոպ - Ֆեդրա - Քերթողական արվեստ Կենսագրականներ և ծանոթագր.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]